|
Kuder İlgi Alanları Envanteri
Kuder ilgi alanları envanteri bireyin seçebileceği meslekleri belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Kuder ilgi envanteri ile belirli bir mesleğe olan ilgi değil, genel düzeyde bir meslek alanına olan ilgiyi saptamak amaçlanmıştır. Envanter üçerli gruplandırılmış 504 maddeden oluşmakta ve açık hava, el işi, hesap, ilim, ikna, sanat, edebiyat, müzik sosyal ve büro olmak üzere on alanda ilgiyi ölçmektedir. Sınırlandırılmış bir uygulama süresi yoktur.
Testin Türü: İlgi envanteri
Uygulanacak Yaş Grubu: Lise öğrencilerine uygulanır
Uygulanacak Kişi Sayısı: 30-40 kişiye uygulanabilir.
Uygulama Şekli:
Bireylerden farklı meslek alanları ile ilişkili olarak verilen üç durumdan birini "en çok hoşlandığı", bir diğerini de "en az hoşlandığı" etkinlik olarak seçmesi istenmektedir. Üçüncü etkinliğe ilişkin madde ise boş bırakılmaktadır.
Uygulayıcıların Niteliği ve Eğitimi:
Ölçme aracını uygulayanlar psikolojik danışma ve rehberlik, eğitimde psikolojik hizmetler ve psikoloji lisans mezunu olmanın yanında bu ölçme aracıyla ilgili resmi ve özel kuruluşlar ile meslek örgütleri tarafından verilen eğitim yaşantısına katılarak sertifikaya sahip olmaları gerekmektedir. Psikolojik testler, kullanım amaçlarına, içeriğine ve ölçülen özelliklere göre genel olarak şöyle sınıflandırılır:
1. Yetenek Testleri
2. Başarı Testleri
3. Kişilik Testleri
4. İlgi Testleri
5. Tutum Testleri
1. Yetenek testleri
Yetenek testleri bireyin zihinsel, mesleki ve kişilik alanındaki potansiyelini ortaya çıkaran testlerdir. Bireylerin yeteneklerinin bilinmesi ilerisi için daha uygun amaçlar belirlemesini sağlar. Yaşama daha planlı bir biçimde hazırlanmasında Kılavuz niteliği taşır. Bireyin yeteneklerinin bilinmesi meslek seçiminde daha kararlı ve gerçekçi seçimlerin yapılmasına rol oynar. Yetenekleri bilinen kişinin gelecek başarısı hakkında güçlü tahminlerde bulunmak olasıdır.
Testler bireylerin yaşları dikkate alınarak hazırlanır ve genellikle çoklu puan veren yetenek testlerinin tercih edilmesi önerilir; çünkü tekli puan veren testlerde olumsuz sonuç alan bireyin özgüveni düşebilir. Çoklu puan veren testler bireyin hem güçlü hem de zayıf yönlerini ortaya çıkartır. Dolayısıyla birey yapabileceği alanlara yönlendirilir ve böylece özgüveninde gereğinden fazla bir düşüş olmaz.
Yetenek testleri genel yetenek, farklı yetenek ve özel yetenek testleri olarak hazırlanır. Özellikle özel yetenek testleri, bazı alanlarda örneğin, resim, müzik, sporda üstün yetenekli olduğu tahmin edilen çocuklara uygulanır. Yetenekleri erken fark edilen çocuklar, zaman kaybı yaşamadan yeteneklerini geliştirme olanağına kavuşurlar.
Farklı yetenek testleri bireylerin dil, mekanik ve soyut algılama yeteneklerini ölçmek amacıyla kullanılır. Bireylerin mesleki yeteneklerini belirlemede kullanılan çok sayıda yetenek testi geliştirilmiştir. Bireylerin düşünme, hafızada tutma, sayısal işlemler yapma, var olan bilgiyi sınıflandırma, problemleri anlama ve çözme gibi zihinsel işlevlerini ölçen araçlara da zihinsel yetenek testleri denilir. Zihinsel yetenekler günümüzde genellikle zekâ testleriyle ölçülmektedir.
Zekâ Testleri: Zekâ testleri bireysel ve grup zekâ testleri olmak üzere iki gruba ayrılır. Grup zekâ testleri aynı andan birden fazla kişiye uygulanırken, bireysel zekâ testleri sadece bir kişiye uygulanacak biçimde hazırlanmıştır. Birçok zekâ testi kültürel özellikler ve değerler düşünülerek hazırlandığı için başka kültürde yaşayan bireylere uygulanmak istendiğinde uyarlama gereği duyulur. Aksi durumda geçerlilik ve güvenirlikleri düşer.
Bireysel zekâ testlerinden Wechsler, Stanford-Binet ve Goodenough zekâ testleri yaygın olarak kullanılmakta ve bu testlere ilişkin kısa açıklamalar aşağıda yer alacaktır.
Stanford Binet Zekâ Testi
Türkçeye çevrilip kültürüme uyarlanan Stanford-Binet zekâ testi, bireysel uygulanan ve kültüre bağlı olarak geliştirilmiş bir testtir. Uygulama bir uzmanın kontrolünde yapılır; uygulayıcı anlaşılır ifadelerle soru sorar veya yönerge verir, bireyden uygun tepkilere vermesi istenir. Uygulama sırasında belir bir süre sınırlaması söz konusu değildir. Uygulama sonunda bireyin zekâ yaşı ve zekâ bölümü elde edilir. 2 yaştan 35 yaşa kadar olan bireylerin zihinsel performansı ölçülebilir. 35 yaşın üstündeki bireyler için de ayrı bir formu bulunmaktadır.
Wechsler Zekâ Testleri
İlk Wechsler zekâ testi 1939 da yetişkinler için psikolog Wechsler tarafından geliştirilmiştir. Kısaca W-B(Wechsler-Bellevue) olarak adlandırılmış ve 1955 yılında yenilenerek WAIS olarak adlandırılmıştır. Daha sonra yeniden gözden geçirilerek WAİS-R denilir. David Wechsler 1949 yılında çocukların da zekâ düzeylerini ölçen bir test geliştirir ve WISC adını verir. 1974 yılında WISC üzerinde bazı değişiklikler yapılır ve WISC- R (Wechsler Intelligence Scale For Children – Revised ) denilerek son şekli verilir. WISC-R 6-16 yaşları arasındaki bireylere uygulanır. Bireysel bir testtir ve yaklaşık bir saatlik zaman diliminde uygulanabilir. Wechsler daha sonra okul öncesi çocuklar için bir zekâ testi geliştirir ve kısaltarak WPPSI olarak adlandırır.
Wechsler’e ait her üç test takımında sözel ve performans bölümleri yer almakta ve her bölüm kendi içinde alt bölümlere ayrılmaktadır. Sözel bölümde yer alan alt testlerle bireylerin genel bilgi düzeyleri, benzerlikleri bulma, sözcük hazinesi, aritmetik, yargılama ve sayıları hatırlama gibi yetenekleri belirlenir. Performans bölümünde bulunan alt testlerle bireylerin resim tamamlama, resim düzenleme, küplerle desen oluşturma, parçaları birleştirme, şifre çözme, labirentlerden geçme gibi eylemsel performansları ölçülür. Wechsler testlerinde sonuç standart sapma yöntemiyle bulunur.
Goodenough Zekâ Testi
3–10 yaşındaki çocuklara uygulanan bireysel zekâ testidir. Çocuğun yaptığı resim belli kriterlere göre puanlandırılır ve zekâ düzeyi saptanmaya çalışılır. Uygulayıcı çocukla karşılıklı oturur ve çocuktan bir insan resmi yapmasını ister. Çocuk resmi yaptıktan sonra uygulayıcı önceden belirlenmiş kritere göre resmi değerlendirir. Örneğin, kulaklar yapılmış mı, kaşlar çizilmiş mi, parmaklar ve parmak sayısı belirtilmiş mi? vb kriterler dikkate alınır ve her bir kısım için önem durumuna göre puan verilir.
Kohs Küpleri Zeka Ölçeği
10 üstü çocuklara uygulanan bir zekâ testidir. 17 adet kart ve desenli küplerden oluşan test, belirlenen sürede tamamlanır, yani sınırlandırılmış bir uygulama süresi vardır. Bireylere tek tek uygulanır.
Grup ve bireysel zekâ testlerinden birkaçı şöyle sıralanabilir:
Otis Testleri
Kuhlman Testleri
Henman-Nelson Testleri
Wesman Personel Seçimi Testi
Cattell Zekâ Testi
Raven Progressive Matris Testi
Goodenough-Harris Çizim Testi
Yetenek Testleri:
Kognitif Yetenek Testleri
Torrance Yaratıcı Düşünme Testi
Toga Genel Yetenek Testi
Macquarrie Mekanik Kabiliyet Testi
Seashone Müzik Yetenek Testi
Goldstein Scheere Testleri
Vigotsky-HanfmanKasanin
Bennet mekanik kavrama testi
Mellenbruch mekanik motivasyon testi
Minnosota kağıt peg-board testi
Kohs Küpleri Testi
Meili Levye Testi
Bonnardell Disket Testi
Crawford Beceri Testi
O’Connar Parmak Becerisi Testi
Tweezer beceri Testi
Stromberg Beceri Testi
Bennet El Aletlerini Kullanma Becerisi Testi
Lahey Puantaj Testi
El-Kol Kımıldamazlığı Testi
Rotary Pursuit Testi
Pursuit Confusion Testi
Sinüzoit Testi
Omega Testi
Crawford Beceri testi
O’Connor Parmak Becerisi Testi
Tweezer Beceri Testi
Stroberg Beceri Testi
Bonnardel Double Labirent testi
Bonnardel Omega Testi
Tourneur Testi
Denver Gelişimsel Tarama Testi
2. Başarı testleri
Başarı testleri, bireyin performans seviyesini ölçmek amacıyla geliştirilmiş testlerdir. Testin içeriği bireyin anlama, hatırlama ve problem çözme başarısını ölçmeye dayalıdır. Edward L. Thorndike, hazırladığı testlerle başarı testlerinin gelişmesine büyük katkılar sağlamıştır. Başarı testleri, okullarda öğrencilerin derslerdeki başarı durumunu, endüstri sektöründe çalışanların başarı düzeylerini ve personel alımında uygun elemanları belirlemek amacıyla kullanılır. Standart başarı testleri ve öğretmen yapımı başarı testleri olarak iki gruba ayrılır.
Standart başarı testleri bireyin bulunduğu çevre ve diğer koşulları göz önüne almaz ve genel uygulama olanağı sağlayan bir formatta hazırlanır. Bu testler, uzman bir ekip tarafından hazırlanıp uygulandığı için geçerlilik ve güvenirlikleri öğretmen yapımı başarı testlere göre daha yüksektir.
Öğretmen yapısı testler, içinde bulunulan koşullar dikkatte öğretmenler tarafından hazırlanır ve derslerde öğrencilere öğretilen konuların öğrenilme düzeyini ölçmede kullanılır. Öğrencinin belirli konulardaki durumunu bir bütün olarak değerlendiren bu testler, öğrencilerin öğrenmedikleri bilgi veya konuları saptayabilmektedir. Böylece öğrencinin başarısızlık durumu ve nedenleri ortaya çıkarılabilir. Ayrıca öğretilen konuların sınıf düzeyinde öğrenilme derecesini belirler ve öğrencilerin diğer derslerdeki başarı düzeyleriyle karşılaştırma olanağı verir. Dolayısıyla öğretmenin öğretebilme ve öğretilenleri değerlendirebilme başarısı da saptanabilir.
3. İlgi Envanterleri
İlgi envanterleri bireylerin ilgilerini belirlemek ve kendilerini tanımalarını sağlamak amacıyla geliştirilir. Bu envanterleri ilk olarak E. K. Strong tarafından geliştirilmiştir. Okullarda öğrencilerin ilgi duydukları alanları belirlemek ve doğru mesleğe yönlendirmek için uygulanır. Ayrıca endüstride bireylerin belirli iş alanlarına olan ilgi düzeylerinin saptanmasında kullanılır. İlgi envanterleri bireyin doğrudan verdiği cevaplar ve gözlem aracılığıyla elde edilen verilerle kullanıldığında daha sahici sonuçlara ulaşılabilir. Örneğin, çocukların oyunlarda üstlendikleri roller, okuldaki sosyal ve kültürel etkinliklerdeki görevleri ve hoşlandığı alanlarla ilgili sözel açıklamaları ilgi envanterlerinden alınan sonuçlarla birlikte değerlendirilir.
Bireylerin ilgileri zamanla kişisel etkenler ve çevresel koşulların etkisiyle sürekli değişebilmektedir. Küçük yaşlarda başlayan ilgiler çok sık değişebilir, hatta bir anda birden fazla alana ilgili gösterilebilir. Ancak ergenlikten sonra kısmen de olsa ilgiler sabitlenebiliyor. Bundan dolayı ilgi envanterlerinin ergenlikten önce uygulanması önerilmemektedir. Bireyin bir alana ilgi duyması onun o alanda yetenekli olduğunu ve başarı sağlayacağı anlamına gelmez. Örneğin, doktor olmak isteyen öğrenci tıp eğitimi için gerekli başarıyı gösteremez veya ressam olmak isteyen kişinin resim yapma yeteneği olmayabilir. Bu nedenle öğrenciler sadece ilgilerine göre yönlendirilmemeli, ilgi envanterlerinden elde edilen sonuçlar ile başarı ve yetenek testlerindeki sonuçlar birlikte değerlendirilerek uygun bir alana yönlendirilmelidir.
Kuder İlgi Alanları Envanteri
Mesleki eğilimi ölçen bir envanterdir. Bireyin sadece bir mesleğe olan ilgilisin değil, genel bir meslek alanına olan ilgisini belirler. Bu mesleki alanlar şunlardır: Hava, el işi, hesap, ilim, ikna, sanat, edebiyat, müzik, sosyal ve büro. Üçerli gruplandırılmış 504 maddeden oluşan envanter, herhangi bir süreye sınırlaması yoktur. Daha çok lise öğrencilerine uygulanır. Ortalama 40 kişilik bir gruba uygulanabilir.
İlgilerin belirlemesin için geliştirilmiş testlerden bir kısmı şöyle sıralanabilir:
Strong Mesleki İlgi Envanteri
Lee-Thorpe Mesleki İlgi Envanteri
Gordon Mesleki İlgi Envanteri
Rothwell-Miller İlgi Çizelgesi
Hall Mesleki Yönelim Testi
Ohio Mesleki İlgi Testi
Campbell İlgi Envanteri
Minnesota İlgi Envanteri
Connally Mesleki İlgi Anketi
Mesleki Tercih Anketi
Brook Tepki Testi
Not: Alıntıdır.
|
